روش های خودآگاهی به کودکان عبارتند از:
رفتارتان با کودک به طوری باشد که فرق میان تمایل داشتن و توانستن را بتواند درک کند. بعنوان مثال به کودکتان بگویید: تو دوست داری فرمون ماشین بشینی و رانندگی کنی، اما نمی توانی چون سنت برای این کار کمه. یه کار دیگه تو می توانی شهربازی رفتنی سوار ماشین بشی و خودت رانندگی کنی، ولی برای نشستن پشت فرمون ماشین بابا باید تا وقتی که بزرگ بشی حوصله کنی. و یا در شرایط دیگری می توانید به دختر بچه ای که دوست دارد همه چیز در این دنیا صورتی باشد، بگویید: فکر می کنم دوست داری رنگ موهات تغییر کنه و صورتی بشه.
واقعیت اینکه که موهای مشکی تو، خیلی زیبا هستند و من هم خیلی اونا رو دوست دارم، و البته ممکن نیست که یک نفر رنگ موهاش صورتی بشه. یا به پسربچه ای که جثه ی کوچکی داره و میل داره در آینده والیبالیست بشه می تونید بگید: من درک می کنم که خیلی دوست داری ورزش کنی، شاید بتونی بعنوان بازیکن آزاد در تیم والیبال بازی کنی، ولی واقعیت اینه که جثه تو برای ورزش های دیگه مثل ژیمناستیک مناسب تر باشه.
ی پیشنهاد نظرت چیه در مورد ورزش های دیگه هم تحقیق کنیم؟ مثال های مختلفی در این خصوص وجود دارد که می توانید از آن ها استفاده کنید. مهم است که کودک شما درک کند توانایی او محدود است و قادر نمی باشد به هر چه که میل دارد دست پیدا کند. پس از درک این موضوع نیاز است توانمندی های او را تقویت کنید. بعنوان مثال در مورد کودکی که میل به ورزش والیبال داشت، ولی بخاطر جثه کوچکش برای این رشته مناسب نبود، می توانید ورزش های دیگری را امتحان کنید و به کودک در موفقیت در رشته ی ورزشی دیگری کمک کنید.
در حالت های گوناگونی از کودکتان عکس بگیرید و در خصوص حالت او در عکس سوال کنید. می توانید از او بخواهید عمداً حالت هیجانی خاصی را نشان دهد یا اینکه وقتی می خندد، گریه می کند یا عصبانی است، از او عکس بگیرید. بعد از مدتی عکس ها را به او نشان دهید و در مورد آن ها صحبت کنید: چرا دختر مهربونم اینجا اخم کرده؟ ناراحت بودی؟ چی ناراحتت کرده بود؟ چکار کردی که حالت خوب شد؟ اجازه بدید کودک در مورد افکار و حالات هیجانی اش به طور مفصل صحبت کند. همچنین می توانید از او در مورد حالات و افکار دیگران نیز سوال بپرسید. بعنوان مثال تصاویر کتاب داستان را به او نشان دهید و بپرسید:چی شد که پسره خوشحال شد و خندید؟ به چی فکر میکرد؟ این کار کمک زیادی به شناسایی افکار و هیجان ها می کند و مسیر خودآگاهی را برای کودک بسیار هموار می نماید.
کودک
برای کودکان بزرگتر از دو سال می توانید شرایط قضاوت کردن را فراهم کنید. هدف از این کار این است که کودک بتواند رفتارهای خودش را مورد قضاوت قرار دهد. برای مثال می توانید برای کودکتان کتاب های داستان یا شعری تهیه کنید که شخصیت اصلی آن کار نادرستی را انجام می دهد و بعداً به اشتباه خود پی می برد. سپس بعد از خواندن قسمتی از کتاب پیش از نتیجه گیری از او بخواهید برای شما توضیح دهد که چه اتفاقی افتاد و چه کاری می تواند مشکل را حل کند. برای مثال در داستانی که یک پسر بچه بدون اجازه گرفتن از مادرش، قلک خود را شکسته و با پول هایش خوراکی خریده است، از کودک بپرسید: چی شد که پسره قلکش رو شکست؟ مامانش ناراحت میشه اگه بفهمه؟ حالا باید چکار کنه.
والدین و پرستار کودک می تواند کودک را به قضاوت در مورد رفتارهای خودش نیز دعوت کنید. مثلاً زمانی که لباس هایش را به طور مرتب در کمد قرار نمی دهد از او بخواهید در مورد این موضوع صحبت کند و بگوید کارش درست است یا نادرست. به تدریج کودک یاد می گیرد رفتارهای خودش را ارزیابی و اصلاح نماید.
هنگامیکه کودک قابلیت شناسایی توانمندی های خود را بدست آورد، دیگر از بیان کلمه نمی توانم ترس نخواهد داشت. بهتر است در رفتارهای روزمره به کودک نشان دهید که چه کارهایی را نمی تواند انجام دهد و از او بخواهید عبارت نمی توانم را ادا کند. برای مثال هنگامی که فرد بزرگسالی به کودک سه ساله می گوید : برام یک لیوان آب بیار کودک باید بتواند بگوید: من نمی تونم، قدم نمیرسه. در نتیجه نیازاست به کودک یاد بدهید که هر کاری را نمی تواند انجام دهد و دلیل این ناتوانی را برای او توضیح دهید. لازم است گاهی به کودک بگویید که شما نیز به عنوان والدین بعضی کارها را نمی توانید انجام دهید.
بعنوان مثال بگویید: امروز نمی تونم برات شیرینی درست کنم چون خیلی کار دارم، من نمی تونم رانندگی کنم چون گواهینامه ندارم و … . این رفتارها کمک می کند تا کودک درک کند هر انسانی با محدودیت هایی روبه رو است و باید با آن ها کنار بیاید. البته توجه داشته باشید که تعداد کارهایی که کودک نمی تواند انجام دهد خیلی خیلی کمتر از کارهایی است که می تواند. بنابراین تلاش کنید هر گاه کودک درانجام کاری موفق نشد، بلافاصله به او فعالیت دیگری پیشنهاد کنید که مطمئن هستید از پس آن بر می آید. مثلاً وقتی کودک می گوید: نمی تونم آب بیارم، قدم نمی رسه بلافاصله از او بخواهید کنترل تلویزیون را به شما بدهد و بگویید: قدت به کنترل می رسه، می تونی این کار رو انجام بدی. وقتی بزرگتر بشی قدت به یخچال هم می رسه. هر چند لازم است کودک ناتوانی های خود را بشناسد، اما بهتر است روی آن ها تاکید نشود.
نظرت چیه؟
